Του Κων/νου Αραβώση, Επικ. Καθηγητή Αξιολόγησης Περιβαλλοντικών/Τεχνολογικών Επενδύσεων στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο

Η πράσινη / περιβαλλοντική αγορά στην Ε.Ε. απασχολεί 3.4 εκατομμύρια άτομα, αποτελεί 2,5% του ευρωπαικού ΑΕΠ με ετήσιο κύκλο εργασιών 319 δις. Ευρώ και συνεισφέρει σημαντικά στην ανάπτυξη της Ευρωπαικής οικονομίας. Οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας αποτελούν ένα σημαντικό τομέα της ευρωπαικής περιβαλλοντικής αγοράς με μεγάλη συνεισφορά στο σύνολο των καθαρών τεχνολογιών τα τελευταία χρόνια.

Η χώρα μας με την ιδιαίτερη ανάπτυξη του φωτοβολταϊκούτομέα των τελευταίων ετών, έφτασε στην κορύφωσή τουτο 2013 στην δεύτερη θέση διεθνώς, όσον αφορά την συμβολή των φωτοβολταίκών στην συνολική κατανάλωση ενέργειας (6,7% της συνολικής εγχώριας κατανάλωσης) και στην πέμπτη όσον αφορά την κατά κεφαλή εγκατεστημένη ισχύ φωτοβολταϊκών.

Το σύνολο των επενδύσεων στα φωτοβολταϊκά την περίοδο 2008 – 2013 ήταν της τάξης των 5,5 δις ευρώ. Σύμφωνα με στοιχεία του ΣΕΦ, οι φωτοβολταικές επενδύσεις παρήγαγαν το 0,84% του ΑΕΠ το 2013, με 40% εγχώρια προστιθέμενη αξία, σημαντικά έσοδα από ΦΠΑ και φόρους στο κράτος, καθώς και δημιουργία χιλιάδων θέσεων εργασίας.

Είναι δεδομένο ότι επενδυτικές πρωτοβουλίες από τον ιδιωτικό τομέα, είναι το κλειδί στην οικονομική ανάπτυξη ιδιαίτερα φέτος. Δυστυχώς, η ασυνεπής πολιτική της χώρας στο τομέα των ΑΠΕ και ειδικά όσον αφορά τα φωτοβολταϊκά, σταμάτησε πρόσφατα τις επενδύσεις και δημιούργησε μείζον πρόβλημα στους υφισταμένους επενδυτές.

Η ίδια η πολιτεία είχε θέσει τους κανόνες παραγωγής και αποζημίωσης των παραγωγώνφωτοβολταικών στα πλαίσια της «πράσινης ανάπτυξης» βασισμένη σε ένα στρεβλό σύστημα υπολογισμού του κόστους παραγωγής της ηλεκτρικής ενέργειας και χωρίς οικονομικό προγραμματισμό για την βιωσιμότητα του συστήματος. Στην συνέχεια λόγω των ελλειμμάτων που δημιουργήθηκαν στον ΛΑΓΗΕ, επιβλήθηκαν αρχικά, με τον ν. 4093/2013 φόροι 25% – 30% στις τιμές πώλησης και στην συνέχεια με τον πρόσφατο ν. 4254/2014 υποχρεωτική μονομερής μείωση των συμβατικών τιμών -σε ποσοστό που σε πολλές περιπτώσεις υπερβαίνει το 40% – και παράλληλα «αναδρομική» υποχρέωση έκπτωσης που προσεγγίζει το 40% στις τιμές πώλησης για την ηλεκτρική ενέργεια που έχει παραχθεί το έτος 2013. Πέραν αυτού με τις νέες ρυθμίσεις πλήττονται και “τιμωρούνται” όσες επενδύσεις έχουν υπαχθεί και επιδοτήθηκαν από τον Αναπτυξιακό Νόμο, αφού μετά τις πολύχρονες γραφειοκρατικές διαδικασίες, τους ελέγχους και τις υποχρεώσεις που ανέλαβαν οι επιχειρήσεις για να υπαχθούν σε αυτόν, με τις νέες μειωμένες ταρίφες (στις περισσότερες των περιπτώσεων) όχι μόνο δεν ωφελήθηκαν σε σχέση με όσες δεν επιδοτήθηκαν, αλλά ζημιώθηκαν.

Με τον τρόπο αυτόν, το κατά τα άλλα διψασμένο για επενδύσεις ελληνικό κράτος, ανατρέπει πλήρως υπογεγραμμένες συμβάσεις οδηγώντας χιλιάδες επιχειρήσεις φωτοβολταϊκών (σε πλειοψηφία πολύ μικρές επιχειρήσεις) σε οικονομική δυσχέρεια, αφού από την μια βρίσκονται αντιμέτωπες με το τραπεζικό σύστημα που απαιτεί τόκους και τοκοχρεολύσια υπολογισμένα με βάση το αρχικό επιχειρησιακό σχέδιο της επένδυσης, ενώ από την άλλη το ίδιο το κράτος απαιτεί καταβολή ΦΠΑ και φόρων ακόμη και για έσοδα που ουδέποτε εισπράχθηκαν.

Παράλληλα (σε μια κρίσιμη για τις επενδύσεις περίοδο) διαταράσσει την σταθερότητα στο επενδυτικό πλαίσιο (και την αρχή της συνέχειας του κράτους), που ενώ αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο για την προσέλκυση των επενδύσεων, στην χώρα μας φαίνεται να υιοθετείται μόνο σε επίπεδο διακηρύξεων. Δεδομένο είναι, ότι κανένας επενδυτής ή ιδιοκτήτης φωτοβολταϊκών δεν έχει ευθύνη για τις τιμές αποζημίωσης που είχαν δοθεί ως κίνητρο από την Πολιτεία, προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι για παραγωγή καθαρής ενέργειας από ΑΠΕ. Αντίθετα, εμπιστεύτηκε το Ελληνικό κράτος και αποτίμησε την επένδυση του με βάση τους όρους που αυτό υποτίθεται ότι εγγυήθηκε σε μακροπρόθεσμη βάση. Το κράτος όμως, έδειξε την συνηθισμένη πρακτική αναξιοπιστίας και αθέτησης των υποχρεώσεών του, τροποποιώνταςουσιαστικά τους όρους της επένδυσης.

Είναι ιδιαίτερα αμφίβολο αν το NewDeal με την μονομερή υποχρεωτική αλλαγή των όρων των υπογεγραμμένων συμβάσεων και τις αντίστοιχες περικοπές – πέραν της ενδεχόμενης διευθέτησης του ελλείμματος του ΛΑΓΗΕ – θα έχει συνολικά θετική οικονομική συμβολή στην Οικονομία. Εικάζεται ότι, αν συνυπολογίσει κανείς το κόστος των χαμένων υφιστάμενων (αλλά και δυνητικά νέων) θέσεων εργασίας, το ΦΠΑ από την μείωση του κύκλου εργασίων των επιχειρήσεων (και από την μη δημιουργία νέων επιχειρήσεων), αλλά και τα φορολογικά έσοδα από τα κέρδη 20 – 25 ετών λειτουργίας των επενδύσεων, το αποτέλεσμα για την οικονομία θα είναι αρνητικό. Σε αυτό θα πρέπει να προστεθεί και το έμμεσο κόστος – της ίσως σημαντικότερης επίπτωσης- από το μήνυμα που δίδεται στους διεθνείς και Έλληνες επενδυτές για την έλλειψη συνέπειας και την αφερεγγυότητα του Ελληνικού κράτους, που δεν τιμά τις συμβάσεις που υπογράφει και αδικεί όσους υπάγονται στις ευεργετικές διατάξεις του Αναπτυξιακού νομού, πράγμα που θα έχει επίπτωση σε κάθε είδους δυνητική επένδυση στην χώρα μας.

Θα πρέπει άμεσα να γίνει μια τέτοια συνολική, ολιστική αποτίμηση του NewDeal για να τεκμηριωθούν και οικονομικά οι όποιες διορθωτικές κινήσεις προς την κατεύθυνση της αποκατάστασης των αδικιών και της ασυνέπειας. Παράλληλα να γίνουν οι αντίστοιχες νομοθετικές ρυθμίσεις, προκειμένου να περιοριστεί η ήδη προκληθείσα ζημιά στην Οικονομία.

Μια φιλική στις επενδύσεις κυβέρνηση, πρέπει να σηματοδοτεί έμπρακτα ότι οι πρακτικές του παρελθόντος, που συχνά παρεμπόδιζαν ή σταματούσαν τις ιδιωτικές επενδύσεις και κατεδείκνυαν ασυνέχεια, ασυνέπεια και αναξιοπιστία, δεν θα υπάρχουν πια στην νέα, υγιή Ελλάδα με την μακροπρόθεσμη στρατηγική, που θα εξασφαλίζει σε ορίζοντα τουλάχιστον 10 ετών το φιλικό προς τους επενδυτές πλαίσιο και το σταθερό και ξεκάθαρο οικονομικό περιβάλλον.